Vikinzi su bili neustrašivi moreplovci i istraživači koji su, daleko prije Kolumba, stigli do obala Sjeverne Amerike. Njihov put započeo je u Skandinaviji, odakle su se već u 9. vijeku počeli širiti na zapad u potrazi za novim zemljama. Koristeći svoje brodarske vještine, stigli su prvo do Islanda, zatim do Grenlanda, a na kraju su došli do obala Novog svijeta, u tada nepoznatu pokrajinu koju su nazvali Vinland. Njihova ekspedicija ostavila je tragove u obliku malih naselja, koja su potvrđena arheološkim istraživanjima u Kanadi.
Putovanje preko Islanda i Grenlanda
Vikinzi su se naselili na Island oko 874. godine, kada su islandski fjordovi postali dom mnogim porodicama koje su se bavile stočarstvom i ribolovom. Ovaj period širenja je bio olakšan zbog povoljnih klimatskih uslova poznatih kao Srednjovjekovni topli period, tokom kojeg su temperature bile nešto više nego danas, što je omogućilo stabilniju plovidbu i uslove za život. Stalna naselja na Islandu su bila odskočna daska za dalja istraživanja na zapad.
Oko 985. godine, Erik Crveni, poznati vikinški vođa, napustio je Island i otkrio Grenland, gdje je osnovao dvije velike kolonije – Istočno i Zapadno naselje. Prema istorijskim izvorima, te kolonije su brojale između 2.000 i 3.000 ljudi, i bile su u velikoj mjeri samoodržive, oslanjajući se na stočarstvo, ribolov i trgovinu sa Evropom. Međutim, uslovi su postajali sve teži tokom 14. vijeka zbog promjene klimatskih uslova i pojačane konkurencije u trgovini, što je dovelo do postepenog propadanja tih zajednica.
Dolazak u Vinland
Najpoznatiji vikinški istraživač koji je kročio na tlo Sjeverne Amerike bio je Leif Erikson, sin Erika Crvenog. Leif je, prema vikinškim sagama, oko 1000. godine stigao do obale današnjeg Nju Foundlanda, kojeg je nazvao Vinland – zemlja vina. Ime Vinland je poteklo od divljih grožđa koje su tamo pronašli, a arheološka istraživanja u mjestu L’Anse aux Meadows potvrdila su postojanje vikinških naselja u toj oblasti. Vinland je bio poznat po plodnom tlu i bogatstvu resursa, uključujući drvo, koje je bilo dragocjeno jer ga na Grenlandu gotovo nije bilo.
Uprkos izdašnosti zemlje, Vikinzi nisu ostali dugo u Vinlandu. Sudeći po sagama, sukobi sa lokalnim stanovništvom, koje su nazivali “Skrælingjar”, učinili su dalju kolonizaciju previše opasnom. Thorfinn Karlsefni, još jedan istraživač, pokušao je osnovati dugotrajnije naselje, ali su ga napadi domorodaca prisilili na povlačenje. Vikinzi su, ipak, nastavili povremeno dolaziti u te krajeve radi trgovine i sakupljanja drva.
Zanimljivosti
Vinland – zemlja vina ili livada? Ime Vinland dugo je smatrano “zemljom vina” zbog grožđa koje su Vikinzi pronašli, ali neki istoričari vjeruju da ime zapravo znači “livada” ili “pašnjak”, zbog promjene značenja riječi u staronorveškom jeziku.
Freydis – heroina ili zločinac? Freydis, kćerka Erika Crvenog, prikazana je u različitim sagama kao heroina koja se suprotstavila domorocima, ali i kao okrutna žena koja je pobila druge vikinške doseljenike kako bi zadržala kontrolu nad naseljem.
L’Anse aux Meadows – jedini dokazani trag Vikinškog prisustva u Americi: Iako mnogi vjeruju da su Vikinzi stigli čak do današnjih područja Njujorka ili Masačusetsa, jedini arheološki potvrđeni trag njihovog boravka u Sjevernoj Americi je mjesto L’Anse aux Meadows na sjeveru Nju Foundlanda.
Nestanak grenlandskih naselja: Naselja na Grenlandu su nestala bez traga do 15. vijeka. Prema jednoj teoriji, hladnije temperature i nemogućnost održavanja poljoprivrede prisilili su ih na povratak u Evropu, dok drugi vjeruju da su se previše oslanjali na trgovinu sa Evropom koja je prestala tokom Crne smrti.
Iako su Vikinzi bili prvi Evropljani koji su kročili na tlo Sjeverne Amerike, njihova prisutnost je bila kratkotrajna i nije dovela do dugotrajnog naseljavanja. Naslijeđe njihovih putovanja ostalo je zabilježeno kroz sage i legende, koje i danas inspirišu istraživače i arheologe da tragaju za njihovim izgubljenim naseljima širom sjevernoameričkog kontinenta.