Red Zmaja (Societas Draconistarum), osnovan 1408. godine, bio je viteški red stvoren sa ciljem odbrane Hrišćanstva i borbe protiv Osmanskog carstva. Osnivač reda, Sigismund Luksemburški, kralj Ugarske i kasnije car Svetog Rimskog Carstva, ustanovio je red kao sredstvo konsolidacije moći i zaštite hrišćanskih teritorija. U to vrijeme, Osmansko carstvo predstavljalo je značajnu prijetnju, a Red Zmaja okupio je najmoćnije evropske vladare i plemiće kako bi udružio snage protiv zajedničkog neprijatelja.
Nastanak i ciljevi reda
Sigismund je osnovao Red Zmaja zajedno sa svojom suprugom Barbarom Celjskom. Inspirisan starijim viteškim redovima, poput Reda Svetog Đorđa, Red Zmaja imao je specifičnu misiju: zaštitu kraljevske porodice, suzbijanje širenja osmanske vlasti u Evropi i očuvanje katoličke crkve od jeres. Njegov simbol, zmaj sa uvrnutim repom oko vrata i crvenim krstom na leđima, predstavljao je pobjedu Svetog Đorđa nad zmajem, simbolizujući pobjedu hrišćanske vjere nad paganstvom i neprijateljima.
Statut Reda Zmaja, napisan na latinskom, jasno definiše ciljeve: “Ujediniti prelate, barone i magnate našeg kraljevstva pod znakom zmaja, kako bismo se borili protiv zlih djela istog neprijatelja i njegovih sljedbenika – pagana, šizmatika i svih onih koji zavide na krstu Hristovom.” Red je bio više od viteškog bratstva – bio je političko sredstvo koje je Sigismundu omogućilo kontrolu nad ugarskom aristokratijom i stvaranje savezništva sa moćnim evropskim plemićima.
Članovi i struktura reda
U početku, Red Zmaja imao je 24 člana, među kojima su bili neki od najuticajnijih evropskih plemića tog doba. Među osnivačima su se isticali Despot Stefan Lazarević, srpski vladar koji je nosio titulu “prvog među jednakima”, kao i drugi uticajni magnati poput Hermana II Celjskog, Nikole II Gorjanskog i Pippoa Spana. Stefan Lazarević, poznat kao veliki vojskovođa i književnik, bio je jedan od najbližih Sigismundovih saveznika i simbol reda, često prikazan sa zmajem koji okružuje njegov grb.
Tokom godina, red se širio, uključujući u svoje članstvo i druge evropske vladare, poput Vlad II Drakula, vlaškog vojvode, čije ime “Drakul” potiče od titule koju mu je dao red. Vlad III, poznat kao Vlad Tepeš ili Vlad Nabijač, bio je sin Vlad II i naslijedio je titulu člana Reda Zmaja, što mu je kasnije dalo povod da se sam identifikuje sa mitološkim zmajem, postavši legendarna figura u istoriji.
Zanimljivosti
Despot Stefan Lazarević – jedinstven član: Despot Stefan Lazarević bio je jedini vladar iz pravoslavne zemlje koji je imao tako visok položaj u Redu Zmaja. Iako red nije zahtijevao strogo katoličko opredjeljenje, njegovo učešće u redovima ovog društva bilo je izuzetan primjer tadašnje političke kompleksnosti i savezništva između različitih hrišćanskih pravaca.
Korišćenje imena “Zmaj” u političke svrhe: Iako je simbol zmaja bio popularan i u drugim evropskim redovima, Red Zmaja je iskoristio ovu simboliku na poseban način. Članovi reda su često dodavali motiv zmaja na svoje grbove, kako bi istakli svoju pripadnost ovoj eliti. Takva upotreba zmaja može se vidjeti na grbovima ugarskih plemića i vlaških vladara, gdje je zmaj postao znak lojalnosti Sigismundu.
Neobična sudbina emblema reda: Iako su svi članovi nosili znak zmaja, nijedan originalni grb ili pečat Reda Zmaja nije preživio do danas. Arheolozi i istoričari se oslanjaju na rekonstrukcije zasnovane na opisima iz srednjovjekovnih tekstova i na grbovima koje su koristili članovi, poput onog sačinjenog u austrijskom muzeju, gdje je zmaj prikazan u stilizovanoj formi sa prepletenim repom.
Vlad Drakul – kontroverzan član: Vlad II Drakul, poznat kao Vlad Drakul, bio je toliko ponosan na svoje članstvo da je simbol zmaja uklopio u vlastiti grb. Međutim, njegov burni odnos sa Sigismundom doveo je do toga da je red kasnije bio podijeljen između različitih političkih struja, što je rezultiralo slabljenjem njegove moći u Istočnoj Evropi
Ova elita viteškog društva, sa simbolikom zmaja i viteškom lojalnošću, predstavljala je politički i vojni alat koji je ujedinjavao hrišćanske zemlje pred prijetnjom Osmanskog carstva, ali i reflektovao kulturne i ideološke podjele unutar srednjovjekovne Evrope.