Opsada Malte iz 1565. godine jedna je od najvažnijih bitaka u istoriji Mediterana. Ova epska borba između Osmanskog Carstva i Malteških vitezova obilježila je sukob dvije velike civilizacije – islamske i hrišćanske. Malteški red, čvrsto ukorijenjen u katoličkoj tradiciji, bio je odlučan u odbrani svoje ostrvo od znatno brojnijeg neprijatelja. Osmansko Carstvo, predvođeno Sulejmanom Veličanstvenim, željelo je Maltu kao ključ za dalja osvajanja u Evropi. Sudbina cijelog Mediterana bila je vezana za ovu bitku.
Kako je došlo do opsade Malte
Nakon što su Osmanlije osvojile Rodos 1522. godine, Malteški vitezovi pronašli su utočište na Malti, strateški važnom ostrvu u središtu Mediterana. Malteški red, poznat i kao Vitezovi Svetog Jovana, bio je čvrsto odlučan da brani hrišćansku Evropu od osmanske prijetnje. Sulejman Veličanstveni, svjestan važnosti Malte, odlučio je da je osvoji i pretvori u bazu za napad na Siciliju i Italiju.
Osmanlije su 1565. godine okupile ogromnu armiju i flotu kako bi pokorile Malteške vitezove. Predvođeni zapovjednikom Mustafa-pašom, vojska od oko 40.000 ljudi krenula je prema Malti. S druge strane, na Malti je bilo svega 6.000 branioca, uključujući vitezove, lokalno stanovništvo i nekoliko stotina plaćenika. Uprkos brojčanoj nadmoći Osmanlija, Malteški red se oslonio na svoje utvrđene gradove i pomno isplaniranu strategiju odbrane.
Tok opsade
Opsada Malte započela je u maju 1565. godine, kada su Osmanlije počele napade na tvrđavu Sveti Elmo. Ova tvrđava, iako mala, pružila je odlučan otpor i uspjela je zadržati osmanske snage više od mjesec dana, što je omogućilo ostatku Malteških vitezova da se bolje pripreme za daljnju odbranu. Nakon pada Svetog Elma, Osmanlije su usmjerile svoje napade na glavna utvrđenja – Birgu i Sengleu.
Uprkos stalnim napadima, odbrambeni zidovi su izdržali zahvaljujući upornosti branioca i genijalnim taktičkim potezima njihovog vođe, velikog majstora Jeana de La Valettea. Do septembra, Osmanlije su iscrpile svoje resurse i morale su se povući, posebno nakon što je stigla španska pomoć. Opsada Malte završila je velikom pobjedom hrišćanskih snaga, koja je zaustavila osmansko širenje prema Zapadu.
Zanimljivosti
Jean de La Valette – Veliki majstor Malteških vitezova, La Valette, lično je predvodio odbranu Malte, uprkos svojim godinama (tada je imao oko 70 godina). Po njemu je glavni grad Malte, Valeta, dobio ime.
Ogromni gubici na obje strane – Osmansko Carstvo pretrpjelo je oko 25.000 žrtava, dok su gubici na strani Malteških vitezova i njihovih saveznika iznosili oko 2.500 ljudi. Lokalno stanovništvo također je trpjelo velike žrtve.
Pomoć sa Sicilije – Presudnu ulogu u slomu osmanske opsade odigrala je pomoć iz Španije. Španska vojska od 8.000 vojnika stigla je s Sicilije u septembru i preokrenula tok bitke.
Tvrđava Sveti Elmo – simbol otpora – Iako su Osmanlije osvojile tvrđavu Sveti Elmo nakon 30 dana opsade, njihov napredak bio je usporen, što je omogućilo braniocima da se bolje organizuju. Osmanlije su izgubile oko 8.000 ljudi tokom napada na ovu tvrđavu.
Uloga lokalnog stanovništva – Iako su Malteški vitezovi bili elitni borci, lokalno stanovništvo Malte igralo je ključnu ulogu u odbrani ostrva, gradeći utvrđenja, dopremajući hranu i boreći se rame uz rame s vitezovima.