Perikle je bio istaknuti atinski državnik, govornik i general koji je živio u 5. vijeku prije nove ere. Njegova vladavina označila je vrhunac atinske demokratije i kulture, period poznat kao Zlatno doba Atine. Pod njegovim vođstvom, Atina je doživjela procvat u umjetnosti, filozofiji i arhitekturi. Perikle je inicirao izgradnju znamenitih građevina na Akropolju, uključujući Partenon. Njegov uticaj na atinsko društvo bio je toliko značajan da je njegovu eru istoričar Tukidid nazvao “Perikleovim vremenom”.
Rani život i politički uspon
Perikle je rođen oko 495. godine prije nove ere u uglednoj atinskoj porodici. Njegov otac Ksantip bio je heroj u bici kod Mikalija, a majka Agarista poticala je iz moćne porodice Alkmeonida. Od mladosti je bio izložen vrhunskom obrazovanju, učeći od poznatih filozofa poput Anaksagore i Damona. Ova intelektualna podloga oblikovala je njegovu viziju i retoričke sposobnosti.
Njegov politički uspon počeo je oko 460. godine prije nove ere, kada je postao vođa demokratske frakcije. Perikle je podržavao reforme koje su smanjile moć aristokratije i ojačale ulogu narodne skupštine. Njegova harizma i vještina govorništva brzo su ga izdvojile kao ključnu figuru u atinskoj politici. Tokom svoje karijere, biran je za stratega više od 15 puta zaredom.
Političke reforme i kulturni procvat
Perikle je sproveo niz reformi koje su transformisale atinsko društvo. Uveo je plaćanje za javne funkcije, omogućavajući siromašnijim građanima da učestvuju u političkom životu. Takođe je ojačao atinsku mornaricu, pretvarajući grad-državu u pomorsku silu Egejskog mora. Njegova spoljnopolitička strategija bila je usmjerena na širenje Atinskog pomorskog saveza.
Pod njegovim pokroviteljstvom, Atina je postala centar umjetnosti i filozofije. Perikle je inicirao izgradnju Partenona, Propileja i drugih monumentalnih građevina na Akropolju. Ovi projekti ne samo da su uljepšali grad, već su pružili zaposlenje mnogim građanima. Perikle je bio zaštitnik umjetnika i intelektualaca kao što su Fidija, Sofokle i Herodot, podstičući kreativnost i inovacije.
Peloponeski rat i posljednje godine
Napetosti između Atine i Sparte eskalirale su u Peloponeski rat 431. godine prije nove ere. Perikle je usvojio defanzivnu strategiju, savjetujući Atinjanima da izbjegavaju kopnene sukobe sa spartanskom vojskom. Međutim, kuga je izbila u prenatrpanom gradu, odnoseći mnoge živote, uključujući Perikleova dva sina iz prvog braka. Perikle je optužen za loše upravljanje i nakratko smijenjen sa položaja.
Uprkos ličnim tragedijama, Perikle je ponovo izabran za stratega, ali je i sam podlegao bolesti 429. godine prije nove ere. Njegova smrt označila je kraj jedne ere za Atinu. Bez njegovog vođstva, Atina je postepeno gubila prednost u ratu, što je na kraju dovelo do njenog poraza od strane Sparte.
Zanimljivosti
Perikle je održao čuveni “Pogrebni govor”, koji je zabilježio istoričar Tukidid u svom djelu “Istorija Peloponeskog rata”. Ovaj govor je postao klasičan primjer atinske demokratije i patriotizma, hvaleći žrtvu palih vojnika i vrijednosti atinskog društva.
Bio je u vezi sa Aspasijom iz Mileta, intelektualkom poznatom po svojoj ljepoti i umu. Aspasija je imala veliki uticaj na Periklea i atinsko društvo, često okupljajući filozofe i političare u svom domu. Njihova veza bila je kontroverzna, ali je odražavala Perikleovu otvorenost prema novim idejama i jednakosti polova.