Torinski pokrov, poznat i kao Sveti plašt, predstavlja jednu od najvećih arheoloških i religijskih misterija svih vremena. Smatra se da je ovo laneno platno korišćeno kao pogrebni pokrov Isusa Hrista, jer nosi sliku čovjeka sa ranama koje podsjećaju na povrede od raspeća. Iako su mnoga naučna istraživanja pokušala da objasne njegovo porijeklo, misterija pokrova ostaje neriješena. Istoričari, teolozi i naučnici i dalje raspravljaju o njegovoj autentičnosti, ali fascinacija ovim artefaktom ne jenjava, privlačeći pažnju širom svijeta.
Istorijski put Torinskog pokrova
Prve legende o Torinskom pokrovu povezuju ga sa gradom Edessom (današnja Šanliurfa, Turska), gdje je bio poznat kao Mandilion ili “slika Edese”. Prema tradiciji, u 1. vijeku, kralj Abgar V, vladar Edese, poslao je pismo Isusu Hristu moleći ga za izlječenje. Isus mu je odgovorio pismom i poslao mu tkaninu sa otisnutom slikom svoga lica, koju su kasnije prozvali “Acheiropoietos” – slika “ne stvorena ljudskom rukom”. U kasnijim verzijama priče, slika je nestala kada su nasljednici kralja prešli u paganizam, i bila je zapečaćena u zid jedne kapije Edese. Ponovno je otkrivena tek 525. godine, tokom poplava, kada je platno pronađeno sakriveno iznad jedne od kapija grada, kako navode istorijski izvori tog perioda.
Nakon toga, Mandilion je postao veoma cijenjena relikvija, a kasnije je 944. godine prebačen u Konstantinopolj. U to vrijeme, Mandilion je često opisivan kao “sveta slika koja nije napravljena ljudskom rukom” i korišten je u mnogim religijskim ceremonijama. Međutim, 1204. godine, tokom Četvrtog krstaškog rata, relikvija je nestala nakon pljačke Konstantinopolja, ostavljajući pitanje njenog porijekla i sudbine neriješenim.
Godine 1353, pokrov se iznenada pojavio u rukama francuskog viteza Žofroa de Šarnija, koji ga je izložio u crkvi u Liriju, Francuska. Tokom narednih vijekova, pokrov je pretrpio oštećenja u velikom požaru 1532. godine, kada su ostale mrlje od vatre i vode, a zatim je 1578. godine prenesen u Torino. Od tada, čuva se u Katedrali Svetog Jovana Krstitelja, gdje se povremeno izlaže javnosti kao jedna od najvažnijih religijskih relikvija Zapadnog hrišćanstva.
Naučna istraživanja i kontraverze
Naučna istraživanja Torinskog pokrova započela su 1978. godine, kada je STURP (Shroud of Turin Research Project) dobio dozvolu da sprovede detaljnu analizu. Tim je koristio različite metode, poput infracrvene spektroskopije i rendgenske fluorescencije, a rezultati su potvrdili da su mrlje na pokrovu od ljudske krvi krvne grupe AB. Utvrdili su i da slika nije nastala primjenom boje, već da je u pitanju proces koji i dalje ostaje misterija.
Godine 1988. sprovedeno je radiokarbonsko datiranje, koje je pokazalo da pokrov potiče iz perioda između 1260. i 1390. godine, sugerišući da je artefakt srednjovjekovnog porijekla. Međutim, ovaj rezultat ubrzo je postao predmet kritika zbog mogućnosti da je uzorak uzet sa dijela platna koji je bio restauriran nakon požara 1532. godine. Kasnije analize pokazale su da bi radiokarbonski uzorak mogao sadržavati moderne vlaknaste dodatke, što bi značajno izmijenilo stvarnu starost pokrova.
Pored toga, analiza polena na pokrovu otkrila je prisustvo biljnih vrsta karakterističnih za Bliski Istok, što je dodatno ojačalo tezu da pokrov potiče iz ranijeg perioda. Takođe, neki istoričari ukazuju na sličnost pokrova sa opisima iz “Pray Codexa” iz 1191. godine, koji prikazuje detalje slične Torinskom pokrovu, sugerišući da je artefakt postojao prije datuma dobijenog radiokarbonskom metodom.
Zanimljivosti
Visina figure na pokrovu: Torinski pokrov prikazuje čovjeka visine oko 180 cm, što je znatno iznad prosjeka za ljude tog vremena, posebno u Palestini u 1. vijeku. Prosječna visina muškaraca u tom periodu bila je znatno manja, oko 165 cm, što ovu sliku čini jedinstvenom i neuobičajenom.
Otkrivanje u negativu: Italijanski fotograf Sekondo Pija prvi je fotografisao pokrov 1898. godine, i na svoje iznenađenje otkrio da je na negativu slike vidljiv jasniji obris čovjeka nego na samom platnu. Ovaj događaj je izazvao veliku senzaciju, jer se negativ prikazao kao pozitivan otisak, što je mnoge navelo da vjeruju da je slika na pokrovu svojevrsni “fotografski” fenomen, a ne rezultat slikarske tehnike.
Mikroskopske čestice sa Bliskog Istoka: Analizom polena sa pokrova identifikovane su biljke koje rastu samo u regionu Bliskog Istoka. Pored toga, nađen je i mineralni prah karakterističan za Jerusalim, što sugeriše da je pokrov vjerovatno bio u kontaktu sa tim područjem, dodatno komplikujući debate o njegovom porijeklu.
Izlaganja pokrova u modernom periodu: Pokrov je bio izložen nekoliko puta u 20. vijeku – 1931. i 1978. godine, a zatim opet 1998. i 2010. Tokom tih izložbi, milioni ljudi su dolazili da vide ovaj artefakt, što svjedoči o njegovoj važnosti i za religiozne i za znatiželjnike.
Tragovi rana od raspeća: Na pokrovu se jasno vide tragovi rana koje odgovaraju opisima iz Biblije: rane na zglobovima i stopalima, mrlje krvi oko glave, te rane sa strane, koje su sve karakteristike koje odgovaraju tradicionalnom prikazu Hristovog raspeća. Forenzičari su ukazali da su te rane dosljedne sa povredama koje bi nastale usljed raspinjanja, što dodaje kredibilitet teorijama o njegovoj autentičnosti.
Nepoznato porijeklo slike: I pored svih naučnih istraživanja, način nastanka slike na platnu ostaje enigma. Nijedna poznata tehnologija, ni antička ni moderna, nije uspjela objasniti kako je obris ljudske figure tako precizno formiran na lanenom platnu bez primjene boje ili pigmenata. Teorije uključuju ideje o termičkoj reakciji, zračenju, pa čak i hipotetičnim hemijskim reakcijama, ali nijedna nije u potpunosti potvrdila proces nastanka slike.